بازار خودرو یکی از مهمترین بازارهای کشور به شمار میرود؛ بازاری که بهعنوان صنعت مادر نقش کلیدی در اقتصاد ایفا میکند. به دلیل وابستگی شدید این صنعت به واردات قطعات، افزایش نرخ ارز بهطور مستقیم بر قیمت خودروها اثر گذاشته و موجب رشد بیسابقه بهای محصولات شده است. در شرایطی که دلار همچنان روند صعودی دارد، امکان پیشبینی دقیق قیمت خودرو دشوار شده و همین موضوع باعث سردرگمی خریداران و فروشندگان و ایجاد التهاب در بازار شده است. در همین راستا گفتگویی با امیرحسن کاکایی کردیم که در ادامه می خوانید.
کاکایی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت کلی بازار خودرو و چالش های آن گفت:به طور کلی در همه بازارها به دلیل اتفاقاتی که در حوزه ارز رخ داده، شاهد بیبرنامگی هستیم. کسی نمیداند با چه قیمتی باید بخرد یا بفروشد. کالایی که امروز در بازار میبینید، تولید سه ماه قبل است و همین باعث شده صنعت خودرو دچار چالش شود. واقعیت این است که قیمتها بالا رفته، فروشنده کم شده و آمار دقیقی هم در دسترس نیست. بازار خودرو به شدت به هم ریخته و التهاب عجیبی بر آن حاکم است. در نه ماه گذشته حدود ۱۰ درصد کاهش تولید داشتیم و این اثر خود را همین حالا گذاشته است. بهویژه در خودروهای ارزانقیمت داخلی، سایپا که بازیگر اصلی این بخش بود، نزدیک به ۴۰ درصد افت تولید داشته و این نگرانیها را نسبت به آینده بیشتر کرده است که اثر آن را هم به زودی می بینیم. از طرفی استانداردهای جدید (۳۴ مورد) در حال اجراست که به معنای حذف تدریجی خودروهای ارزانقیمت خواهد بود چون استانداردهای جدید قطعات جدید می خواهند که آنها هم گران و وارداتی هستند پس قیمت بالا میرود.
واقعیت این است که قیمت کالاها آنقدر بالا رفته که تغییر قیمت بنزین چندان به چشم نمیآید. اگر بنزین لیتری ۲۰ هزار تومان بود، شاید تأثیر روانی میگذاشت، اما در شرایط فعلی عوامل مهمتری وجود دارد. جابهجایی دلار از تالار یک به تالار دو و حذف ارز ۷۰ هزار تومانی، خود به تنهایی باعث افزایش ۵۰ درصدی قیمت تولید شده است. بنابراین تأثیر اصلی بر بازار خودرو از سمت ارز و تورم است، نه بنزین. افزایش قیمت بنزین بیشتر جنبه روانی دارد و بهانهای برای التهاب بازار است. اگر بنزین قیمت بسیار بالاتری داشت اثرگذار بود ولی در حال حاضر هیچ تاثیری رو بازار ندارد.
امیرحسن کاکایی در پاسخ به این سوال گفت: بله، روند صعودی قیمتها ادامه دارد. خودروهای ارزان قیمت مثل کوییک از ۶۰۰ میلیون به ۸۰۰ میلیون رسیدهاند. این افزایش ناشی از بالا رفتن نرخ دلار و کاهش تولید است. در مقابل، خودروهای وارداتی گرانقیمت مثل لندکروز به دلیل ورود محدود، با کاهش نسبی قیمت مواجه شدهاند، اما بازار آنها رکود دارد. خرید و فروش خودرو در یک سال و نیم گذشته به شدت در رکود بوده و بیشتر معاملات جنبه سرمایهگذاری دارند تا مصرف واقعی از این زمان به بعد هم با افزایش قیمت امید به خرید واقعی وجود دارد ولی حتما این اتفاق نمی افتد.
توصیه من به مردم این است که آرامش خود را حفظ کنند. شرایط اقتصادی کشورمبهم و پیچیده است و همه عوامل دست به دست هم دادهاند تا بحران ایجاد شود. مشکلات صنایع شامل دلار، بیبرنامگی، کمبود انرژی و تحریمهاست. پیشبینی قیمت تا پایان سال ممکن نیست، چون نرخ ارز مشخص نیست. بنابراین بهتر است خریداران با نگاه مصرفی وارد بازار شوند و از خرید صرفاً برای ذخیره ارزش پول خودداری کنند. اگر نیاز واقعی به خودرو دارند، خرید کنند؛ اما اگر صرفاً به دنبال سرمایهگذاری هستند، باید بدانند که ریسک بالایی وجود دارد.
بازار خودرو ایران در شرایط کنونی یکی از مهمترین و در عین حال پرچالشترین بخشهای اقتصاد کشور محسوب میشود. این صنعت بهعنوان صنعت مادر نه تنها بر اشتغال و تولید داخلی اثرگذار است، بلکه به دلیل وابستگی شدید به واردات قطعات، بهطور مستقیم تحت تأثیر نوسانات ارزی قرار دارد. افزایش نرخ دلار در ماههای اخیر، بیبرنامگی در سیاستهای اقتصادی و کاهش تولید خودروهای داخلی، همگی دست به دست هم دادهاند تا وضعیت این بازار به شدت متلاطم و غیرقابل پیشبینی شود.
یکی از مهمترین چالشهای بازار خودرو، نبود شفافیت در قیمتگذاری و عدم دسترسی به آمار دقیق از میزان عرضه و تقاضا است. در شرایطی که تولید خودروهای ارزانقیمت مانند محصولات سایپا با افتی نزدیک به ۴۰ درصد مواجه شده، طبیعی است که فشار بر مصرفکنندگان بیشتر شود و خودروهای اقتصادی به تدریج از دسترس بخش بزرگی از جامعه خارج شوند. از سوی دیگر، اجرای استانداردهای جدید و افزایش الزامات کیفی، به معنای حذف تدریجی برخی مدلهای ارزانقیمت خواهد بود که این موضوع نگرانیها را نسبت به آینده بازار بیشتر میکند. افزایش قیمت بنزین نیز اگرچه در نگاه اول میتواند بر الگوی مصرف مردم اثر بگذارد، اما واقعیت این است که در شرایط فعلی، تأثیر اصلی بر بازار خودرو از سمت نرخ ارز و تورم عمومی وارد میشود. قیمت کالاها آنقدر بالا رفته که تغییر نرخ سوخت بیشتر جنبه روانی دارد تا اقتصادی. به همین دلیل، افزایش قیمت بنزین بهانهای برای التهاب بازار شده، در حالی که عوامل اصلی بحران در جای دیگری قرار دارند.
از منظر سرمایهگذاری، بازار خودرو در یک سال و نیم گذشته در رکود کامل بوده است. خرید و فروش واقعی کاهش یافته و بیشتر معاملات جنبه سرمایهگذاری و حفظ ارزش پول دارند. این موضوع نشان میدهد که خودرو از کالای مصرفی به کالای سرمایهای تبدیل شده و همین امر باعث افزایش غیرمنطقی قیمتها شده است. در مقابل، خودروهای وارداتی گرانقیمت به دلیل ورود محدود، با کاهش نسبی قیمت مواجه شدهاند، اما بازار آنها نیز در رکود قرار دارد و تقاضای واقعی برای این محصولات وجود ندارد.
چالشهای اصلی صنعت خودرو را میتوان در سه محور خلاصه کرد: نوسانات ارزی، کاهش تولید و تحریمها. تحریمهای بینالمللی مسیرهای صادراتی و وارداتی را محدود کرده و هزینههای تولید را افزایش دادهاند. از سوی دیگر، بیبرنامگی در سیاستهای اقتصادی و انرژی، کمبود برق و گاز، و نبود حمایتهای پایدار از تولیدکنندگان داخلی، همگی به کاهش توان تولیدی این صنعت منجر شدهاند. در چنین شرایطی، پیشبینی آینده بازار خودرو تقریباً غیرممکن است، زیرا همه عوامل دست به دست هم دادهاند تا بحران پیچیدهتری شکل بگیرد.
در نهایت، آنچه از این وضعیت میتوان نتیجه گرفت این است که بازار خودرو ایران نیازمند تصمیمات جدی و شفافیت در سیاستگذاری است. اگر نرخ ارز تثبیت نشود و برنامهای مشخص برای حمایت از تولید داخلی و مدیریت واردات تدوین نگردد، بحران فعلی ادامه خواهد داشت و مصرفکنندگان بیش از پیش تحت فشار قرار خواهند گرفت. توصیه کارشناسان به مردم این است که در شرایط فعلی با آرامش تصمیم بگیرند و خرید خودرو را تنها بر اساس نیاز واقعی انجام دهند، نه صرفاً برای سرمایهگذاری. آینده بازار خودرو مبهم است، اما با اصلاح سیاستهای اقتصادی و صنعتی، میتوان امیدوار بود که این صنعت مادر دوباره به مسیر رشد بازگردد
